0 محصولات
نمایش سبد خرید
انواع طرح فرش ماشینی
سارا قرائی
فرش‌های ایرانی به اندازه‌ای زیبا هستند که افراد زیادی را از جای جای این زمین پهناور به ایران کشانده است. رنگ و نقش‌هایی که با هنر ایرانی به این فرش‌ها آمیخته شده‌اند در حدی دلنشین و زیبا هستند که دیدگان هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند. آنقدر تنوع طرح فرش‌های ایرانی زیاد است که بیننده هنگام نگاه کردن و انتخاب آن سردرگم می‌شود و گاهی شاید برخی از آن‌ها نادیده گرفته شوند اما این تنوع موجب شده است که این هنر قوی‌تر از فبل اعتبار داشته باشد.
با این که این هنر از شهرت زیادی برخوردار است اما شاید ما ایرانیان نیز آن را به خوبی نمی‌شناسیم و اگر نمونه‌ای از آن را ببینیم نتوانیم در مورد طرح و نقشه آن توضیح دهیم.
هنر فرش بافی در میان ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به گونه‌ای که در تمام جهان ایران و ایرانی را با این هنر می‌شناسند و معتقداند ایرانیان بهترین فرش بافان دنیا هستند. در هر یک از منطقه‌های ایران با روش خاص و ویژه خود و با توجه به ویژگی‌های کاربردی فرش‌ها تلاش می‌کنند که فرشی زیبا و چشم نواز خلق کنند.
شرکت سهامی فرش ایران، طرح فرش‌های ایرانی را به طور کلی به ۱۹ دسته تقسیم کرده است و بر اساس این تقسیم بندی فرش‌هایی با نقشه‌های دیگر که جزء گروه فرعی محسوب می‌شوند خلق شده‌اند.
۱۹ دسته اصلی عبارت‌اند از:
- شاه عباسی
- اسلیمی
- افشان
- بته جقه‌ای
- اقتباسی
- بندی
- درختی
- ترکمن یا بخارا
- شکارگاهی
- قابی
- گل فرنگ
- گلدانی
- ماهی درهم
- محرمات
- هندسی
- تلفیقی
- محرابی
- ایلی
- آثار باستانی و ابینه اسلامی
که در ادامه به بررسی ۱۰ تا از طرح‌های اصلی فرش می‌پردازیم.
طرح فرش شاه عباسی
علت نام گذاری این فرش وجود گل‌هایی است که به گل شاه عباسی معروف شده‌اند و تمام فرش‌های این دسته بر اساس طرح این گل بافته می‌شوند. این گل‌ها همراه با بندهای ختائی و اسلیمی نقشه اصلی فرش را در انواع مختلف و در حاشیه و متن آن تشکیل می‌دهند. این طرح‌ها عبارت‌اند از: لچک ترنج شاه عباسیف شاه عباسی درختی، افشان شاه عباسی، شاه عباسی جانوری، شاه عباسی شیخ صفی، شاه عباسی تصرفی، ترنجی طرح دار، بوته‌ای و ترنج کف ساده، طرح دار سلسله‌ای، افشان و … .
طرح فرش اسلیمی
تصویر اصلی این طرح تشکیل شده از شاخه‌های دورانی در بین برگ‌ها. این طرح معمولاً از شاخه‌های درختان و گیاهان الهام می‌گیرد. طرح فرش اسلیمی انواع گوناگونی دارد و اکثر مواقع در همه فرش‌ها این طرح دیده می‌شود اما در بعضی از فرش‌ها این طرح قالب است. معروف‌ترین فرش‌های اسلیمی، فرش اسلیمی دهن اژدر است. در این نوع طرح انتهای هر شاخه به دو قسمت تقسیم می‌شود که با یکدیگر متقارن هستند و همانند فک اژدها دیده می‌شوند و بر روی ساقه شاخه‌ها جوانه‌هایی در نقطه‌های مختلف تزئین شده‌اند که این جوانه‌ها را اسلیم نامگذاری کرده‌اند.
احتمال می‌رود اسلیمی که بر گرفته از کلمه اسلیم است به معنا جوانه باشد، به هر حال از این طرح بسیار در نقوش اسلامی استفاده می‌شود. این طرح نیز به دلیل این که دستخوش تغییرات زیادی بوده است دارای دسته‌های مختلفی است که عبارت‌اند از: اسلیمی، اسلیمی بندی، اسلیمی شکسته، اسلیمی لچک ترنج، اسلیمی دهان اژدر اسلیمی ترنج دار و اسلیمی ماری.
طرح فرش افشان
در فرش‌های طرح افشان همه بندها، گل و برگ‌ها و شاخه‌ها پراکنده‌اند و هیچ گونه پیوستگی‌ای با یک دیگر ندارند و برعکس فرش‌های دیگر با هم مرتبط نیستندو. به همین دلیل نام این گونه فرش‌ها را فرش افشان گذاشته‌اند. در فرش طرح افشان همانند دیگر فرش‌ها تغییرات زیادی دیده می‌شود که موجب شده است این فرش‌ها به دسته‌های گوناگونی تقسیم شوند این دسته‌ها عبارت‌اند از: افشان ختائی، افشان شکسته، افشان بندی، افشان اسلیمی، افشان شاخه پیچ، افشان گل اناری، افشان شاه عباسی، افشان دسته گل، افشان حیوان دار و افشان ترنج دار.
طرح فرش بته‌ای یا بته جقه‌ای
این طرح برگرفته از درخت سرو است. بته‌های سرکج ای که در فرش ایرانی دیده می‌شوند و به بته جقه معروف هستند در این طرح فرش‌ها بسیار دیده می‌شود. این طرح‌ها عبارت‌اند از: بته ترمه، بته سرابندی، بته خرقه‌ای، بته جقه، بته شاخ گوزن، بته قلمکار اصفهان، بته کردستانی یا هشت بته، هشت گل، بته لچک ترنج، بته سنندج، بته بازوبندی و بته بادامی.
طرح فرش اقتباسی
اکثر اتین طرح‌ها بسیار به طرح فرش‌های منطقه‌های مرزی ایران و کشورهای همسایه و حتی برخی از کشورهای دیگر دارد به همین علت نام آن‌ها را فرش‌های اقتباسی گذاشته‌اند.
طرح فرش‌های واگیره ای یا بندی
منظور از کلمه بندی این است که یک طرح کوچک در همه فرش چه از سمت طول و چه از سمت عرض تکرار شده است. به این دلیل که این طرح تکرار شده است آن را بند بندی یا واگره نامگذاری کرده‌اند. دسته‌های دیگر این نوع از فرش‌ها عبارت است از: بندی پیچک، بندی شکسته، یندی کتیبه‌ای، بندی اسلیمی، بندی سروی، بندی بختیاری، بندی دسته گل و … .
طرح فرش‌های درختی
هر چند در طرح همه فرش‌ها بیش از هر چیزی شاخه و برگ دیده می‌شود اما در فرش‌های درختی سعی شده است که طرح فرش بسیار با طبیعت شباهت داشته باشد. طرح‌های معروف این دسته عبارت‌اند از: درختی جانوری، درختی سبزی کار، درختی سروی، درختی گلدانی و درختی ترنج دار.
طرح فرش ترکمن یا بخارا
طرح فرش‌های ترکمن از نظر هندسی و شکستگی خطوط در فهرست طرح‌های ایلی و مردم کوچ نشین است که به صورت ذهنی و بدون نقشه بافته می‌شود. طرح‌های فرعی این دسته عبارت‌اند از: ترکمنی قاب یمونی، ترکمنی غزال گز، ترکمنی قاشقی، ترکمنی آخال، ترکمنی خورجینی، ترکمنی شانه‌ای و … .
طرح فرش‌های شکارگاهی
طرح‌های اصلی‌ای که در این گونه از فرش‌ها دیده می‌شود الهام گرفته از صحنه‌های شکار و شکارگاه‌ها است. به صورتی که در بخش‌های مختلف طرح یک سوار کار همراه با وسیله‌ای مثل تیر، کمان یا نیزه مشغول شکار حیوانی مانند آهو، گوزن و غیره است. دسته‌های فرعی این طرح شامل موارد زیر می‌شوند:
شکارگاه درختی، شکار گاه ترنج دار، شکارگاه لچک ترنج، شکارگاه قابی، شکارگاه سراسری.
فرش‌های طرح قابی یا خشتی
متن فرش این نوع از طرح‌ها تشکیل شده از قسمت‌ها و یا قاب‌های مختلف که به شکل منظم و در کنار هم هستند و درون هر یک از قاب‌ها با گل وبرگ و طرح‌های گوناگونی تزئین شده است. دسته‌های مختلف و فرعی این طرح عبارت است از: قابی اسلیمی، قابی قرآنی کرمانی و ستونی.
قابل‌ذکر است که هر یک از این طره‌ها هم در فرش ماشینی و هم در فرش دستبافت استفاده می‌شوند و از این نظر تفاوتی بین این دو دسته از فرش‌ها وجود ندارد.
0